AFYON ÜZERİNE

Afyon nedir?

Familyası: Gelincikgiller (Papaveraceae),  Elde edildiği bitki: Haşhaş (Papaver somniferum), bitkisinin genç kapsüllerinin (meyvalarının) özel bir bıçakla enine çizilmek suretiyle dışarı çıkan ve hava ile temasta katılaşan sütüdürafyon
Kapsülden çıkan süt önce beyazdır, sonradan koyu esmer bir renk alır. Afyon sakızı denen bu katılaşmış süt, yine özel bıçaklarla toplanır. Bu şekilde elde edilen afyon, çok eski zamanlardan beri ilaç ve keyif verici olarak kullanılmaktadır. Bu işler için Hindistan’da, Çin’de, Eski Mısır’da haşhaş başları kullanılmıştır. Hipokrat, eserlerinde haşhaştan bahsetmiştir. Plinius (M.S. 23), haşhaş başlarının çizilerek afyon elde edildiğini yazmıştır.
Opium deyimi de Yunanca opos (özsuyu)dan gelir. Romalı bilgin Dioskorides eserlerinde afyonu uzun uzun anlatmaktadır.
Afyonun bileşiminde yaklaşık % 20-25 oranında alkaloid vardır. Bundan başka reçine,kauçuk,yağ,mum, müsilaj ve asitler de vardır.Türk afyonlarının içinde % 10-25 nispetinde alkaloid bulunur. Türk afyonu morfin bakımından dünyada en zengin afyondur. Türk afyonunda 25 çeşit alkaloid bulunur. Bu alkaloidlerin başlıcaları şunlardır:
Morfin: Afyonun en önemli alkaloididir. % 12’sini teşkil eder. Tıpta çok iyi bir ağrı dindiricidir.
Kodein: Morfine göre daha az zehirlidir. Alışkanlık yapma özelliği morfinden daha azdır. Daha çok öksürük kesici olarak kullanılır.
Papaverin: Uyuşturucu etkisi fazla değildir. Kaslar üzerinde kasılmayı önleyici etkisi vardır. Morfinde bundan başka tebain, narkotin, lavdanin, reaodin gibi alkaloidler de vardır.
Afyonun tıbbi kullanımından başka uyuşturucu olarak kullanımı da yaygındır. Özellikle içinde morfine karşı alışkanlık meydana getirmesi çok mühim bir sosyal hadise haline gelmiştir. Morfinman annelerin çocukları anne karnında bu maddeye alışmakta, doğunca morfin açlığı hissetmektedirler.
Afyon alkaloidlerinin elde edilmesinden sonra, bunların formüllerinde bazı değişiklikler yapılarak tedavide kullanılmıştır. Bu maddelerin keşfinden maksat; morfin ve diğer afyon alkaloidlerinin ağrı kesici, öksürük dindirici vs. faydalı te’sirlerinin arttırılması; alışkanlık yapıcı, kusturucu v.s. gibi zararlı ve istenmeyen etkilerinin ise azaltılmasıdır. Bu gayeyle bir çok suni veya yarı suni maddeler elde edilmiştir.
Toplumda her yaş ve sınıftan kişi morfin iptilasına tutulabilmektedir. Bu bakımdan haşhaş ekimi her ülkede hükumetin kontrolü altında yapılır. Afyon ticareti daima kontrol altına alınmaya çalışılmış ve çalışılmaktadır. Yurdumuzda önceleri yaygın olan afyon ziraati bugün çok sınırlı bir bölgede yapılır. Türkiye, kaçak afyon ekimi ve ticaretine karşı büyük bir başarı sağlamıştır.

Eczacılıkta;  morfin, kodein, tebain,papaverin vb. alkoloitlerin yapımında kullanılır. 

Türkiyede Yetiştiği Yerler: Afyon, Isparta Uşak, Denizli.
Tavsiye niteliğinde küçük not: Afyonu ağzın yoluyla aldığınızda (çiğnediğinizde) afyonun fiziksel ve psikolojik etkisi daha güçlü ve fazladır. (daha çok kafa yapar)

OSMANLIDA AFYON


Osmanlı döneminde afyona ‘tiryâk’, afyonu kullanana ise ‘tiryâki’denirdi.istanbul’da esnâf-ı bengciyan adı verilen bir sınıf bulunuyordu. Bunlar Süleymaniye semtindeki Tiryâkiler Çarşısı’nda yer alan dükkânlarda şurup,macun, levha gibi esrar ihtiva eden müstahzarlar hazırlayıp tiryâkileresatıyorlardı.Abdulaziz Bey, Dersaadet halkının yüzde sekseninin afyonkullandına ve cami ve tekkelerde bulundukları zaman bile ceplerinde taşıdıklarıkutulardan hap halinde yapılmış ‘gıda’ olarak tabir ettikleri afyonu çıkarıp kullandıklarını ve afyon kullanımında tam bir serbestlik olduğunu belirtmektedir.Öyle ki, bazı Anadolu kentlerinde içine afyon ya da buna benzer maddeler konan ‘berş’ satışı bir gelir kaynağı idi.18. yüzyılda afyon üretimi öyle bir noktaya geldi ki, afyon gibi maddelerin ihracatı yapılmaya bile başlanmıştı. Öyle ki, bu dönemde afyonun ekimi, yetiştirilmesi ve hasatı konusunda halkı aydınlatmaya yönelik zirâî bilgilere dayalı layıhalar dahi yayınlanmıştır. (...)
Edebi Açıdan:



Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıtlar (Atom)